Bilim insanları, Güney Doğu Asya’da hızla artan “süper sıtma” vakalarının küresel bir tehdide dönüştüğü uyarısında bulundu.

Geleneksel ilaçlar, sıtma parazitinin tehlikeli bir türü olan “süper sıtma” mikrobunu öldüremiyor. Daha önce Kamboçya’da görülen hastalığınTayland, Laos ve Vietnam’da da ortaya çıktığı belirtiliyor.

Oxford Tropikal Tıbbi Araştırmalar Merkezi Başkanı Prof. Arjen Dondorp BBC’ye “Çok ciddi bir tehditle karşı karşıyayız. Bu endişe verici, çünkü hastalık bölgede o kadar hızlı yayılıyor ki, sonunda Afrika’ya da sıçramasından endişe ediyoruz” dedi.

Uzmanlar tıp dergisi Lancet Enfeksiyon Hastalıkları’nda yayımladıkları makalelerinde, mikrobun artemisinin tedavisine direnç gösterdiği belirtti.

212 milyon sıtma vakası

Dünya genelinde her yıl yaklaşık 212 milyon kişi sıtmaya yakalanıyor. Hastalık, sivrisineklerin taşıdığı bir parazitle bulaşıyor. Sıtma çocuk ölümlerine neden olan başlıca hastalıklardan biri.

Sıtma tedavisinde ilk olarak artemisinin ve piperaquine kokteyli kullanılıyor.

Ancak artemisininin daha az etkili olmaya başlamasıyla parazitin piperaquine’e de direnç göstermeye başladığı ifade ediliyor.

Prof. Dondorp, Vietnam’da vakaların üçte birinin tedaviye yanıt vermediğini, Kamboçya’da ise bu oranın yüzde 60’a yaklaştığını söyledi.

Uzmanlar, mikrobun ilaçlara direnç göstermesinin dünya genelinde sıtma vakalarının yüzde 92’sinin görüldüğü Afrika’da felakete yol açabileceğini vurguluyor.

İngiltere’deki Wellcome Trust tıbbi araştırmalar merkezinden Michael Chew, “Bilinen en etkili ilaçlara direnç gösteren süper sıtma mikrobunun yayılması küresel çapta kamu sağlığı için ciddi bir tehdit oluşturabilir” dedi.

Chew, “Dünya genelinde, sıtma dahil ilaca dirençli hastalıklardan yaklaşık 700 bin kişi hayatını kaybediyor. Çözüm bulunmazsa, 2050’ye kadar bu sayı milyonlara çıkabilir” diye konuştu.

Geçen yıl Yunanistan’da sıtma vakaları nedeniyle, 12 bölgede kan bağışları yasaklanmıştı.

Yerel medyada yer alan haberlere göre, Yunanistan’da Ocak – Ağustos 2016 döneminde 65 sıtma vakası kaydedilmiş. Bu kişilerin 61’inin Hindistan altkıtası ve Afrika ülkelerinde hastalığa yakalandıkları belirtilmişti. Sıtma vakalarının Mora Yarımadası’ndan Selanik’e geniş bir alanı kapsadığı belirtilirken, dört kişinin hastalığa Yunanistan’da yakalanmış olması Yunanlı yetkilileri endişelendirmişti. Yunanistan’daki kemer sıkma önlemleri nedeniyle belediyelerin bütçelerinin kesilmesinin sivrisineklere karşı yürütülen ilaçlama programlarını aksattığı muhakkak. Batıda, Sıtma tedavisi görenlerin kan vermeleriyle ilgili sıkı düzenlemeler bulunuyor. Örneğin ABD’de sıtma tedavisi görenler 3 yıl kan veremiyor.

İLK SITMA AŞISININ DENEMELERİ ÜÇ AFRİKA ÜLKESİNDE BAŞLIYOR

Sıtma aşısı geliştirilme aşamasında 15 bin çocuk üzerinde denendi. Telif hakkı D POLAND/PATH Image caption

Dünyanın ilk sıtma aşısı 2018 yılında Afrika ülkelerinden Gana, Kenya ve Malavi’de denenecek.

RTS,S aşısı sivrisinek ısırıklarıyla yayılan sıtma parazitine karşı bağışıklık sistemini eğitiyor.

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) aşının on binlerce insanın hayatını kurtaracağını açıkladı.

Aşı toplam dört doz uygulanacak. Bunlardan ilk üçü üst üste her ay, sonuncusu da 18 ay sonra yapılacak.

Ancak dünyanın en yoksul ülkelerinde aşının uygulanmasına yönelik kuşkular bulunuyor.

Sıtma aşısı deneme süresi boyunca sıkı denetim altındaki kliniklerde uygulandı. Bu nedenle de sağlık hizmetine erişimin sınırlı olduğu gerçek dünyada uygulama konusunda ne gibi sıkıntıların ortaya çıkabileceği henüz bilinmiyor.

Bu nedenle WHO sıtma aşısı programının bütünüyle uygulanıp uygulanmadığını görmek için üç Afrika ülkesinde deneme süreci başlatıyor. Aynı zamanda aşının verimliliği ve güvenilir olup olmadığı da test edilecek.

WHO’nun Afrika bölgesel direktörü Dr. Matshidiso Moeti, “Sıtma aşısı umudu harika bir haber. Deneme programında elde edilecek bilgiler aşının daha geniş kullanımı hakkındaki kararlar konusunda bize bilgi verecek” dedi.

Moeti, “Mevcut sıtma tedavilerinin yanı sıra bu aşı Afrika’da 10 binlerce kişinin hayatını kurtarma potansiyeline sahip” diye konuştu.

Aşının deneme programına 5-17 aylık 750 bin bebek katılacak. Bu bebeklerin yarısına sonuçları gözlemlemek için sıtma aşısı yapılması planlanıyor.

Bu yaş grubundaki çocuklarda, her 10 kişiden dördünde görülen sıtmanın engellenmesi için dört doz aşı uygulanacak.

Aşı, ciddi sıtma vakalarını üçte bir düşürüyor ve hastane tedavisi ve kan nakli gereken çocuk sayısını da azaltıyor.

Ancak aşının dördüncü dozu olmadan sağladığı faydalar da oldukça düşük.

Gana, Kenya ve Malavi’nin seçilme nedeni bu ülkelerin sıtmayla mücadele için ciddi programlar yürütmesi. Buna karşın bu ülkelerde sıtma vakaları hala çok yüksek.

212 milyon sıtma vakası

Her ülke kendi aşı programını belirleyecek ancak yüksek risk bölgelerine öncelik verilmesi planlanıyor.

Bu alanda büyük ilerleme sağlanmasına karşın her yıl 212 milyon sıtma vakası yaşanıyor ve 429 bin kişinin ölümüyle sonuçlanıyor.

Sıtmanın en çok görüldüğü kıta olan Afrika’da ölümlerin çoğunu çocuk ölümleri oluşturuyor.

Sıtma aşısı deneme programının fonu Gavi, Vaccine Alliance, Aids, Tüberküloz ve Sıtmayla Mücadele Küresel Fonu, WHO ve GSK gibi kuruluşlar tarafından karşılanıyor.

Gavi’nin üst düzey yöneticisi Dr. Seth Berkley, “Dünyanın ilk sıtma aşısı 30 yıldır üzerinde çalışılan gerçek bir başarı. Sıtma dünyanın en yoksul ülkeleri üzerinde binlerce insanın hayatını alan ve ekonomik gerilemeye neden olan büyük bir yük. Bu aşılar bu yükün azaltılması için çok önemli” dedi.

Kaynak: www.bbc.com