Japon kültürünün binlerce yıldır bir parçası olan Kaizen, Japonca ‘Kai’; ‘Değişim’ ve ‘Zen’ ; ‘İyi olmak’ kelimelerinden türemiştir. Birleştirilmiş haliyle ‘daha iyiye değişim’ olarak tanımlayabiliriz. Kaizen Japonya’nın ikinci dünya savaşı sonrasında gelişen ekonominisinde, yapı taşı olarak yer alan bir yönetim felsefesi olmasına karşın, ben Kaizen’i günlük yaşantımızda uygulayabileceğimiz küçük ve sürekli değişimlerle yaşam kalitenizi arttırmayı hedefleyen bir Japon Felsefesi olarak ele alacağım.
Yönetim sistemi olarak bakıldığında farklı uygulamarı da kapsayabilecek olan Kaizen’nin günlük hayat boyutunda, dayandığı temel öğe verimliliktir.
Kaizen sürekli ve küçük gelişimlerle verimliliğin arttırılması amacını taşır. Verimliliği arttırmak için kullanılan yöntemlerden biri tasarruftur. Ya da israfı önlemek. Örneğin, Japonların bisikleti sıklıkla kullandıkları ülkemizde bilinmektedir. Bu alışkanlığın özünde, zamandan ve enerjiden tasarruf yatar. Aynı şekilde özel otomobil ya da otobüsün yerine tren kullanımının çok daha yüksek oranda olmasının sebebi de aynı felsefenin uygulanıyor olmasından kaynaklanmaktadır.
İnsancıllaştırmak
Kaizen için yapabileceğimiz bir başka tanım ‘insancıllaştırmak’ olabilir. Kaizen insana aklını ve fiziksel yeteneklerini daha etkin kullanma yolunu gösterir. Şöyleki insanın doğasında sürekli daha iyi bir dünya içinde yaşama dürtüsü vardır. Hep daha iyi bir yaşam için çabalayıp dururuz. Sanırım bunun yolu da daha etkin bir birey olmaktan geçiyor. Kendimiz için kişisel gelişim hedefleri koyup, uygulamış olabiliriz. Kaizen bu uygulamanın devamlılığını, yani sürekli kişisel gelişimi uygulama yöntemidir. Hergün daha iyiye doğru bir adım atmak…
Plan Yapmak
Organize etmek ya da zamanı daha etkili kullanmak, verimliliği arttırmanın birbaşka yoludur. Eğer bir Japon tanıdığınız varsa, sürekli olarak bir yoğunluk içinde olduklarını bilirsiniz. Bunun sebebi günlük, aylık, yıllık, hatta gelecek yılki kış tatilinde gideceği yer için önceden plan yapan Japonların sayısı az olmasa gerek. Zamanı verimli ve etkili kullanmanın yolu düzenli olarak program yapmaktan geçmektedir.
Doğu Tarzı Değişim
Kaizen, batılı felsefelerin kökten değişimlerle kısa sürede sonuç elde etme yönteminin tamamen zıttı bir felsefedir. Kaizen, değişime odaklı, küçük adımlarla hayatın her bir noktasını sürekli olarak geliştirme esasına dayanır. Kaizen öğrenmeye odaklı bir hayat biçimini destekler. Sürekli kişisel gelişimin ve yaşam kalitenizin yükselmesi için üzerinde düşünebileceğiz uygulama alanlarına bir kaç örnek verebiliriz;
üretim kaliteniz (örnekler, öğrenci için ödev ve projeler, ebeveyn için çocuğunuz)
düşüncelerinizin kalitesi
ilişkilerinizin kalitesi
Kaizen Her Kültüre Uygulanabilir
“Kaizen felsefesinin başarısı, uygulama alanı Japon Kültürüne has bir yöntem olmaması, dolayısıyla farklı kültürlerde de rahatlıkla uygulanabilmesidir.”
Masaaki İmai
Kaizen Enstitüsü Kurucusu
Kaizeni nasıl uygularım diyorsanız, bir kaç öneri;
Sevmek: Sevmediğiniz alışkanlıklarınızı seveceğiniz alışkanlıklarla değiştirmeyi deneyebilir, ya da sevmediğin fakat size yararlı olacağını düşündüğünüz şeyleri denemeye, ya da sevmeye çalışabilirsiniz.
Plan Yapmak: Eğer bugüne kadar yapmadıysanız, küçük çaplı plan yaparak zamanınızı daha etkin kullanmaya başlayabilirsiniz.
Öğrenmek: Özellikle ilgi alanınızda yeni şeyler öğrenerek sürdürülebilir sürekli kişisel gelişimi uygulayabilirsiniz.
BAŞARISIZLIĞIMIZ BİR İÇ HASTALIKTIR
Ünlü Japon sanayici Konosuke Matsushita 1988’de verdiği bir konferans esnasında ABD’li yöneticilere şöyle hitab ediyordu:
“Biz kazandık, siz kaybettiniz; biz kazanacağız ve siz de kaybedeceksiniz. Hiçbirşey yapamazsınız, çünkü başarısızlığınız bir iç hastalıktır. Firmalarınız Taylor’un prensiplerine dayandırılmıştır. Daha beteri kafalarınız da Taylorlaştırılmıştır. Katı bir biçimde inanmaktasınız ki, iyi yönetim yöneticilerin bir tarafta, çalışanların diğer bir tarafta; bir başka anlatımla iyi yönetim; bir tarafta düşünen adamlar, diğer tarafta da yalnızca iş görebilen adamlar anlamına gelmektedir. Sizler için yöneticilik, yönetimin fikirlerini yumuşak bir biçimde çalışanların ellerine ulaştırmak sanatıdır.
Biz Taylor’u aştık. İş dünyasının korkunç karmaşık bir hale geldiğinin farkındayız. Risklerle, beklenmeyenlerle ve rekabetle giderek artan biçimde dolan bir çevre içinde hayatta kalabilmek son derece büyük belirsizlikler içerir. Bu sebeple bir firma, hayatta kalabilmek için tüm çalışanlarının sürekli bağlılık taahhüdüne sahip olmak zorundadır. Bizim için yönetim fert ya da sınıf engellerinden bağımsız, topyekûn iş gücünün firma hizmetine şuurlu bağlılığıdır.
Biz yeni teknolojik ve ekonomik talepleri sizlerden daha iyi bir biçimde karşıladık. Biz biliyoruz ki çok parlak da olsa birkaç teknokratın zekası, bu talepleri karşılamakta tam manası ile yetersiz kalır. Yalnızca topyekün çalışanların zekaları bir firmanın yeni çevresinde karşılaştığı iniş, çıkış ve ihtiyaçlarla yaşayabilmesine imkan tanır. Evet biz kazanacağız ve siz kaybedeceksiniz. Çünkü sizler zihninizi modası geçmiş Taylorizmden kurtaramıyorsunuz, bizlerse ona hiç takılmamıştık.”
Hiroşima ve Nagazaki’ye atom bombalarının düşüşünden 50 sene sonra, mağlup Japonya’nın bir sanayicisinin, ABD’li yöneticilerin suratına tokat gibi çarpan bu sözleri söyleyeceğini kim tahmin edebilirdi ki…
Acı bir mağlubiyeti zafere dönüştüren sır ne idi?
Vatanları için ölmeye karar veren kamikazelerin, iş hayatının samuraylarını yetiştiren Japonya’nın başarısının anahtarı ne idi?
KAİZEN
Bu sualin cevabını “KAİZEN” yapılanmasında bulmak mümkün. Japonya’da en sık kullanılan kelimelerden biri olan “KAİZEN” iyiye doğru sürekli gelişmeyi ifade eder. TKK (Toplam kalite kontrol) anlayışı da KAİZEN şemsiyesi altında yer alan bir kavram. Hedeflere katılım, takım çalışması, eğitim programları, işbirliği, yetki ve sorumluluk dağılımında getirdiği farklı yaklaşımlarıyla gelişmenin lokomotifi.
KAİZEN felsefesi; işyerinde olsun, sosyal ilişkilerde veya aile hayatında olsun, hayat tarzımızın sürekli geliştirilmesi gerektiğini söylemektedir.
Medyada hükümet yetkilileri ve politikacılar, genelde ülkemiz politikacılarından farklı olarak her gün “Dış ticaret dengemizin KAİZEN’i, sosyal refah sistemimizin KAİZEN’i, eğitim modelimizdeki KAİZEN, hukuk sistemimizdeki KAİZEN vb.” Beyanları ile icraatlarını gözler önüne sermektedirler.
İki günü bir olan zarardadır
İnanç sistemimizde yer alan, fakat hayatımıza aksetmeyen “İki günü birbirine eşit olan zarardadır” Hadisi Şerifinin madde planındaki kısmi bir yansıması ile eşdeğer bir manayı taşıyan KAİZEN kelimesi, Japonya’da günlük hayatın bir parçası olmuş. Kaizen hareketi, yöneticilerin dikkatinin en az %50’sinin KAİZEN üzerinde yoğunlaşması gerektiğini ifade etmektedir. Yöneticinin performans kriteri; kaizene ayırdığı zamanla, rutin işleri yapmaya ayırdığı zaman kıyaslanarak belirlenmektedir. Ustabaşıların başarısı ise, işçilerden gelen iyileştirme önerileri sayısına göre ölçülmektedir.
Matsushita’nın da çok güzel özetlediği gibi, Taylorizm; “…Yöneticilerin bir tarafta, çalışanların diğer bir tarafta; bir başka anlatımla iyi yönetim, bir tarafta düşünen adamlar, diğer tarafta da yalnızca iş görebilen adamlar manasına gelmektedir.”
Taylor modeli; insanın motivasyonunu tamamen havuç ve sopa ile irtibatlandıran, tek sahada uzmanlaşmaya önem veren, sadece kârlılığı hedefleyen, insanları makinadan sorumlu makinalar gibi değerlendiren, yönetimi beyin, işgörenleri el-ayak gibi gören bir anlayışa sahiptir. Kaizen kavramında ise; insana önem veren, insanı ön plana çıkaran, kâr üstü hedefleri olan, hakiki motivasyonun havuç ve sopa ile gerçekleştirilemeyeceğini savunan, insanları birbiri ile yarıştırmayarak ekip ruhunu sağlayan, hayat boyu istihdamı hedefleyen, aynı işte uzmanlaşma yerine, rotasyon yoluyla iş zenginleştirmeyi plana alarak işyerinde uzmanlaşmaya imkan tanıyan bir sistemdir.
Matsushita’nın konuşmasını bir de kendimiz açısından değerlendirelim.
“Biz kazandık, siz kaybettiniz; biz kazanacağız ve siz de kaybedeceksiniz. Hiçbir şey yapamazsınız çünkü başarısızlığınız bir iç hastalıktır.”
Dert bilinirse, devası kolaydır. Bilmemek ve anlamaya çalışmamak ise en büyük derdimizdir.
Artık internet dizilerinin, sosyal medyanın bizleri yatağımıza ve koltuğumuza bağladığı bu modern çağda bizi tembelleştiren alışkanlıklara daha çok meyleder olduk.
Kolaylık ve basitliği bir arada bulunduran uğraşılar, meslekler edinerek yaşam tarzımızı tembelliğe daha elverişli hale getirmeye başladık. Ancak kimse tembelliğiyle ünlü olmak istemez.
Kaizen bize ne öğretebilir?
Kaizen felsefesi günlük yapmamız gereken bütün işleri tam zamanında yapmamız için bize yardımcı olacak nitelikte. Dahası, üretken olmanıza da katkı sağlayacak.
Sadece 1 dakikanızı ayırmanız gereken bu felsefeyle artık işlerinizi ertelemeyecek ve daha yaratıcı hissedeceksiniz. En meşgul insan bile çok kısa zaman ayırarak bu felsefeyi hayatının temeli haline getirebilir. Zamanlayıcınızı ayarlayarak ne kadar kısa sürede birçok şey başardığınızı görebilirsiniz. Bu ufak bir şey olsa bile, üşengeç bir insansanız size çok şey ifade edecek!
Neleri Kapsar?
Felsefe olarak adlandırdığımız Kaizen aşağıdaki alanları kapsamaktadır.
- Toplam kalite kontrolü
- Öneri sistemi
- Toplam verimli bakım
- Müşteri yönelimi
- Kalite çemberleri
- Otomasyon
- Kalite iyileştirme
- Sıfır hata
- İşçi yönetim işbirliği
- Verimlilik iyileştirme
- Yeni ürün geliştirilmesi
- Kanban
- Tam anında üretim
- Küçük grup faaliyetleri
Genel olarak bakıldığında bu alanlarda Kaizen’i çok fazla görmek mümkündür çünkü kalite, verimlilik, müşteri ilişkileri, yeni ürün gelişimi, öneri sistemi vb. sürekli geliştirmeyle oluşan kavramlardır. Bu kavramları Kaizen’den ayrı düşünmek mümkün değildir.
Nasıl Yapılır?
Kaizen’in (7) prensibi vardır.
- Problemi kabul edin.
- Çok para gerektirmeyen projeler seçin.
- Önce “bizim” problemlerimize bakın, “onlarınkine” değil.
- Tek ölçü ekonomik çıkar olmamalıdır.
- Önceliği saptayın. Projeyi kalite, maliyet, dağıtım vs. İlkelerine dayalı olarak yürütün.
- Planla, uygula, kontrol et, önlem al (PUKÖ) çevrimini izleyin.
- Doğru çözüm araçlarını kullanın.
Kaizen problemleri güler yüzle karşılar çünkü “problemin olmadığı yerde gelişme de olmaz.” bakış açısı vardır. Problemler olmalıdır ki gelişme ve iyileştirme sürekli olsun. Kaizen’de hem mevcut durumu koruma hem de gelişme hedeflenmektedir. Kaizen yönetimi yönlendiren bir kavramdır. Dolayısıyla Kaizen hayatımızın vazgeçilmez bir felsefesidir.
Kaizen felsefesinin doğru işlemesi için birçok yol izleyebilirsiniz.
İlk olarak yapmanız gereken işler için en uygun saati bulun. Mesela sabah dokuzdan akşam beşe kadar çalışıyorsanız spora saat 6’da spora gidersiniz. Kaizen uygulamanızı sabah yapacağınız ilk şey veya akşam yatağa yatmadan önce yapacağınız şey olarak planlayabilirsiniz. Bu iki zamanlama da yapmanız gereken görevi tamamlamanız için harika zamanlardır ve güne hazır bir şekilde uyanmanız için idealdir.
Eğer yapmanız gereken işi uyumadan önce yaparsanız, uyandığınızda kendinizi güne iyi başlamak için daha cesaretli hissedeceksiniz. Asla sizi tembelleştiren alışkanlıklara geri dönmeye kalkmayın. Bahaneler üreterek kendinizi kandırmayın, sadece 1 dakikanızı alacak bir uygulama!
Ne zaman kendinizi tembelliğin sıcak kollarına bırakmaya kalkışırsanız, kendinize ne yaptığınızı düşünün. Her gün sadece 1 dakikanızı hayatınızı yoluna koymak için bir adım olarak düşünüp ayırmıyorsanız, ileride daha zor problemlerle karşılaşabilirsiniz.
Bunun için daha fazla zaman ayırabilirim diyenlerdenseniz, bu felsefe hayatınızda birçok şeyi yoluna koymanıza yardımcı olacak. Japonların üretken ve çalışkan olmalarının ardındaki bu küçük sırrı keşfedince, kendinizi eskisinden daha güçlü ve başarılı hissedeceksiniz. Büyük işlerle başlamanıza ve kendinizi yormanıza gerek yok. Sadece sabah rutininize ufak bir görev bile sıkıştırmak, güne çok daha pozitif başlamanızı sağlayacaktır. Geri kalan saatlerdeki işleriniz için de sizi cesaretlendirecektir. Ne kadar çalışkan ve düzenli olduğunuzu fark eden birçok insan da sırrınızı merak edecek hatta belki işinizde bile yükseleceksiniz.
Herkesin, her gün için ayırdığı birkaç Kaizen dakikası olmalı. Daha üretken, pozitif, başarılı, öz güvenli ve cesaretli bir yaşamın tadına varmak için!
Kaynak: http://www.japonya.org/kultur/kaizen-hayatta-verimlilik/
http://filoji.com/yapmak-istediginiz-her-seyi-yoluna-koymanizi-saglayacak-japon-felsefesi-kaizen/
